Gotovo tri decenije od akcije Oluja: Pamtimo žrtve

„Tokom i nakon operacije Oluja koju su sprovele hrvatske oružane snage raseljeno je oko 200.000 Srba, uz masovno uništavanje i pljačku njihove imovine. Prema podacima Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava iz 2001. godine, koji nisu konačni, 677 civila koji su odlučili da ostanu u svojim kućama ubijeno je za vreme i odmah nakon ove operacije“ – podsećaju iz Fonda za humanitarno pravo.

Na evidenciji Dokumentacionog informativnog centra „Veritas“ nalaze se imena 1.893  poginulih i nestalih Srba iz ove akcije i poslije nje, od čega 1.236 (65%) civila, od kojih su oko tri četvrtine bili stariji od 60 godina.

„Među žrtvama se nalazi 557 (29%) žena, od kojih su oko četiri petine bile starije od 60 godina, što predstavlja jedan od “crnih” rekorda građanskog rata devedesetih prošlog vijeka na prostorima prethodne Jugoslavije. Od ukupnog broja žrtava do sada je rasvijetljena sudbina 1.262 (67%) lica, dok se na evidenciji nestalih vodi još 631 (33%) lice, od čega 476 (75%) civila, među kojima 242 (51%) žene“ – navode iz Veritasa.

Oko 1.500 pripadnika SVK preživelo je zarobljavanje, od kojih su mnogi suđeni i osuđeni na dugogodišnje kazne zatvora zbog krivičnih dela ratnog zločina. Oko 3.200 starih i nemoćnih, koji nisu hteli ili nisu mogli napustiti ognjišta, na silu su internirani u logore za civile – dodaju. 

„Krajina je opustošena, opljačkana pa porušena i zapaljena. Nisu bili pošteđeni ni crkveni, kulturni, istorijski srpski, kao ni antifašistički spomenici. Ova agresija, pod kodnim nazivom Oluja, sprovođena je, kao uostalom i one koje su joj prethodile (Miljevački plato, Maslenica, Medački džep i Bljesak), po taktici spržene zemlje, što je polovinom novembra 1995. godine doseglo razmere potpunog zatiranja srpske zajednice u Krajini“ – podcrtavaju iz Veritasa.

Veritas o sudskim procesima u vezi sa Olujom

„Od nekoliko do sada procesuiranih pripadnika sopstvenih oružanih snaga za ratne zločine nad Srbima iz vremena Oluje, hrvatski sudovi su pravosnažno osudili dve osobe: etničkog Albanca Božu Bačelića alijas Redžu Đinđića (slučaj Prukljan i Mandići), i etničkog Srbina Rajka Kričkovića (slučaj Kijani).

I sud BiH sudio je i osudio jednog pripadnika 5. MK A BiH, Šefika Alića, za ratni zločin nad četvoricom pripadnika SVK, koje je po zarobljavanju na Suvoj međi na teritoriju tadašnje RSK, uz njegovu saglasnost, ubio mudžahedin iz sastava iste jedinice.

Krivično vanpretresno veće Odeljenja za ratne zločine Višeg suda u Beogradu 3. juna 2022. godine potvrdilo je optužnicu Tužilaštva za ratne zločine zbog granatiranja izbjegličke kolone krajiških Srba 7. i 8. avgusta 1995, na Petrovačkoj i Prijedorskoj cesti, podignute protiv četvorice visokih hrvatskih oficira i pilota zbog izvršenja  krivičnog djela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva u saizvršilaštvu. Međutim, nakon održana dva pripremna ročišta u oktobru i novembru i jednog za glavni pretres u decembru prošle godine pred Odeljenjem za ratne zločine Višeg suda u Beogradu, proces  je zastao dok se predhodno ne utvrdi da li su optuženima pozivi za ta ročišta uručeni ili im je pokušana dostava istih, iako je Hrvatska na sajtu vlade objavila saopštenje da ne priznaje optužnicu i da neće postupati po zamolnici iz Srbije!?

Za zločine  nad Srbima u Oluji sudilo se i trojici hrvatskih generala pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (MKSJ). Pretresno veće je jednoglasno zaključilo da su dvojica (Ante Gotovina i Mladen Markač) od trojice optuženih generala bili učesnici udruženog zločinačkog poduhvata, čija je zajednička svrha bila trajno uklanjanje srpskih civila iz Krajine silom ili pretnjom silom, i osudilo ih na dugogodišnje kazne zatvora, ali je Žalbeno veće, tesnom većinom, sa tri prema dva, poništilo prvostepenu presudu i oslobodilo optužene generale po svim tačkama optužbe.

Međunarodni sud pravde (MSP) je kroz obrazloženje svoje presude iz februara 2015. godine operaciju Oluja kvalifikovao kao akciju etničkog čišćenja – Hrvati su hteli srpsku teritoriju bez Srba očekujući da oni sami odu, a ne da ih unište u celosti ili delimično. A da bi ih naterali da napuste svoja vekovna ognjišta, granatirali su njihove gradove i izbegličke kolone, ubijali i fizički i psihički zlostavljali zaostale civile i vojnike i sprečavali im povratak, ali ni to sve skupa, po oceni suda, nije doseglo nivo genocida (nedostaje genocidna namera)“.

FHP: Prekinuti kontinuitet kršenja prava i uskraćivanja podrške žrtava

Fond za humanitarno pravo je danas zatražio od vlasti i institucija u Srbiji da prekinu kontinuitet kršenja prava i uskraćivanja podrške žrtvama, kao i da prestanu sa njihovom političkom zloupotrebom koja produbljuje međuetničke tenzije u regionu.

Oni podcrtavaju da u Srbiji nijedna žrtva Oluje nema status civilne žrtve rata:

„Zakonsko rešenje onemogućava sticanje ovog statusa žrtvama koje su nastradale ili su oštećene van teritorije Srbije, tokom ratova  u bivšoj Jugoslaviji. Tako izbeglice iz Hrvatske ostaju bez finansijske, zdravstvene i psihosocijalne podrške institucija“.

Podsećaju i da je samo oko 20% izbeglica iz Hrvatske koje su prisilno mobilisali pripadnici MUP-a Republike Srbije nakon operacije Oluja u avgustu i septembru 1995. ostvarilo pravo na naknadu štete, dok su mnogi zbog administrativnih prepreka i zastare ostali bez te mogućnosti:

„Nekoliko desetina prisilno mobilisanih izbeglica poginulo je nakon što su poslati na front. FHP traži da status prisilno mobilisanih bude regulisan na osnovu Zakona o pravima civilnih invalida rata“.